محله پامنار تهران

آپدیت شده در تاریخ اسفند 9ام, 1402ساعت 10:40 ب.ظ

محدوده زماني شكل گيري محله پامنار:

محدوده زماني شكل‌گيري محله پامنار را بايد مقارن با اهميت يافتن تهران به عنوان يك شهر دانست چرا كه محله پامنار يكي از اولين محله‌هاي تهران بوده است و تاريخي مساوي با تاريخ شهر تهران دارد. همچنین این محل به بازار پلکسی معروف هست. (كمالي،رضوي،كاظمي،مصاحبه شفاهي) . 

محدوده جغرافيايي شكل گيري محله:

محله پامنار از شمال به خیابان امیرکبیر (چهارراه سرچشمه تا خيابان خيام)، از جنوب به خیابان 15 خرداد(چهارراه سيروس تا چهارراه گلوبندك)، از غرب خیابان خيام  و از شرق به خیابان خیام( چهارراه سرچشمه تا چهارراه سيروس)محدود می شود.پامنار یکی از گذرگاه های محله «عودلاجان»(در شرق ناصر خسرو و شمال خیابان 15 خرداد فعلی) بود که به صورت بازارچه ای به طول 1400 متر،چهارراه سرچشمه را به شبکه یازار متصل می ساخت .

محله پامنار در سال های ملی شدن صنعت نفت ،به دلیل سکونت آیت الله کاشانی درآن محل آمد و شد عام و خاص بود و به یکی از کانون های مهم سیاسی ،تبدیل شده بود . وجه تسمیه گذر پامنار وجود منار(مأذنه)مسجد عودلاجان معروف به مسجد و مدرسه میرزا صالح از آثار قرن سیزدهم است.

از حوادث تاریخی این محله می توان به انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی(در خیابان پامنار فعلی)در هفتم تیر سال 1360 اشاره نمود که به شهادت دکتر بهشتی و یارانش منجر شد. (ميکاییلی و طباطبایی، 1387 ، صص19-18) (رزاقي،مصاحبه شفاهي).

شرکت پامنار واقع در محله پامنار

قبل از اینکه وارد مبحث محله پامنار شویم باید بگوییم که شرکت پامنار واقع در قلب قدیمی ترین خیابان تهران، افتخار دارد که سال ها در زمینه فروش انواع انواع ورق های صنعتی در خدمت شما عزیزان باشد.

ما مرجع فروش انواع ورق پلکسی، پلی کربنات، ورق مولتی استایل، نرده های طرح چوب و حتی پله های استخری و پایه های تشریفاتی هستیم. جهت مشاوره رایگان می توانید با شرکت تماس بگیرید.

بیشتر بخوانید: ورق پلی کربنات

دلیل شکل گیری محله

1) اجتماعی- فرهنگی:

مهم ترین دلیل اجتماعی- فرهنگی شکل گیری محله پامنار را باید از گذشته های بسیار دور و زمان صفویان دانست که آغاز اهمیت یافتن تهران به عنوان یک شهر و رونق بخشیدن به این شهر توسط حکمرانان از زمان صفوی تا عهد پهلوی دانست محله پامنار مرکز تهران قدیم محسوب می شده و مرکز بسیاری از فعالیت های فرهنگی، علمی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی  بوده است. (كمالي،رضوي،كاظمي،مصاحبه شفاهي)

2) اقتصادی:

بارانداز بودن محله پامنار در شکل‌گیری این محله و رونق اقتصادی آن و همچنین نقاط اطراف تأثیر‌گذار بوده است. (كمالي،رضوي،كاظمي،مصاحبه شفاهي)

3) سیاسی:

با انتخاب شدن تهران به عنوان پایتخت در زمان آغا محمد خان قاجار، محله پامنار نیز که جز مناطق قدیمی تهران بود توسعه روز افزون یافت و جز مناطق اصلی زندگی خاندان سلطنتی و وابستگان به دربار شد. (كمالي،رضوي،كاظمي،مصاحبه شفاهي)

4)طبیعی:

از نظر طبیعی محله پامنار در قلب تهران قدیم واقع شده است و نسبت به سایر مناطق دارای دسترسی خوب و مناسب بوده است. (كمالي،رضوي،كاظمي،مصاحبه شفاهي)

افراد مؤثر درشكل‌گيري محله پامنار:

قدمت تاریخی پامنار آنچنان است که برای یافتن افراد مؤثر در شکل گیری آن محل می توان تا دوره شاه طهماسب صفوی نیز سفر کرد و به کاخ گلستان رسید. شخصیت هایی چون امین حضور که خیابان ناصریه به همت وی بنا نهاده شد تا دولت علی خان نظام الدوله معیرالممالک که عمارت معروف شمس العماره را در 1282 ه.ق بنا نهاد.

از بعد علمی تاریخی نیز می توان به تأسیس مدرسه دارالفنون که توسط میرزا تقی خان امیرکبیر وزیر نامور ناصرالدین شاه اشاره کرد. مدرسه ای عالی که اثرات تأسیس آن تا به امروز در تاریخ علمی، فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی کشور پوشیده نیست. از طرفی شخصیت های مذهبی  همچون  آیت الله کاشانی به طور اخص از جمله نام آوران و افراد مؤثر در طول تاریخ نه تنها محله بلکه ملی ایران می باشند که در جریان نهضت ملی شدن نفت و ساکن بودن ایشان در این محل باعث گردید.

این محل خود پایگاه خبری مهمی از جهت رفت و آمد بسیاری از چهره های شاخص سیاسی و مذهبی در زمان خود باشد که همین امر باعث شد چهره محله از ابعاد ساده یک سکونتگاه محلی خارج گشته و مبدل به پایگاهی مهم از جهت کسب اخبار سیاسی و اجتماعی شود. (زنده دل،1376،36) از جنبه اقتصادی نیز در گذشته بارانداز پامنار همواره پایگاه امن و ایمنی بوده است تا تاجران و بازرگانان از مناطقی چون لواسانات و دماوند گرفته تا استان های همجوار همچون مازندران و گیلان برای عقد معاملات خود بدانجا آمده و برحسب و نیاز مدتی را نیز در کاروانسراهای پامنار بگذارنند.

تهران به دليل وجود باغ‌هاي فراوان و آب و هواي مطبوع‌تر به شهرري در زمان حكومت ايلخانان مغول به ويژه در تابستان‌ها مورد توجه ويژه قرار مي‌گرفت. (زنده دل،1376،36)

دوره صفويه آغاز گسترش و اهميت تهران است پس از فروپاشي صفويه و روي كارآمدن افشاريه در سال 1154 نادرشاه حكومت تهران را به فرزند ارشد خود رضاقلي ميرزا سپرد. در سال 1172 هجري كريم خان زند عهده‌دار حكومت ايران شد و در تهران به سلطنت رسيد و پايتخت را از تهران به شيراز منتقل كرد. (زنده دل،1376،36)
شهر تهران در نوروز سال 1200 هجري كه آغامحمدخان قاجار حكومت ايران را در دست گرفت به عنوان پايتخت انتخاب شد. از اين زمان اهميت تهران و محله پامنار صد چندان مي‌شود چرا كه مركزيت سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي پايتخت و به نوعي ايران را به دست مي‌آورد.

سكونت خاندان شاهي در اين محله (كاخ گلستان) و به تبع آن سكونت درباريان و وابستگان ايشان در اطراف كاخ و در محله پامنار براهميت سياسي اين منطقه مي‌افزايد.

با گذشت زمان و گسترش تهران و مهاجرت دولتمردان و افراد مهم سياسي به مناطق شمالي شهر تهران (منظور تهران امروزي است) محله پامنار تغييراتي مي‌يابد. اما امروزه هنوز به عنوان يكي از محلات قديمي با اعتبار شهر تهران مطرح مي‌باشد. (زنده دل،1376،37)

تحولات مهم وتأثيرگذار محله از بدو شكل‌گيري تاكنون

1) اجتماعي- فرهنگي:

به سبب مركزيت سياسي كه پامنار در گذشته داشته است ،اتفاقات و وقايع مهم اجتماعي و فرهنگي در اين محله بسيار رخ داده است. از جمله مهم‌ترين اين اتفاقات در ابعاد علمی کشیده شدن خط تلفن در سال 1302 خورشيدي برای اولین بار در این محله در تهران بوده است.

از مسايل مهم ديگر مي‌توان به تأسيس مدرسه دارا الفنون  توسط اميركبير و فرستادن اولين بالن به هوا در ايران  در اين محله از فراز این مدرسه در زمان ناصر الدين شاه اشاره کرد .

به علاوه تبدیل کاخ گلستان به موزه کاخ گلستان در همان دوره اشاره نمود. نكته جالب اينكه در زمان ناصر الدين شاه دستنوشته‌اي پيرامون اين واقعه نگاشته و در آن به اين نكته اشاره مي‌كند كه انسان را 40 دقيقه در آسمان مشاهده كرده است. اصل اين دستنوشته هم اكنون در موزه لوور پاريس مي‌باشد و كپي آن در ايران موجود است.

در محله پامنار به سبب آمد و شدهاي زياد تاجران، كاروان سراهاي متعددي وجود داشته اما به مرور زمان بسياري از كاروان سراها تخريب شده و به كاربري اقتصادي مبدل گشته است ( براي مثال برخي از اين كاروان‌سراها به پاساژ تبديل گردیده). يكي ديگر از اتفاقات مهم اجتماعي- فرهنگي محله پامنار را بايد مهاجرت قشر ثروتمند (طبقه بالا يا اعيان نشين) به مناطق شمال شهر تهران (تهران جديد) و در اكثر مواقع محله قلهك دانست.

اين مهاجرت زماني اتفاق افتاد كه رجال دولتي محل زندگي خويش از محله پامنار و مركز تهران به شمال تهران تغيير دادند و به تبع آن افراد حكومتي و منتسب به آنها نيز اين منطقه را ترك كرده وبه مرور قشر متوسط و پايين جايگزين آنها گرديدند و درتغيير شكل محله تأثير گذاشتند.(هنجانی،مصاحبه شفاهی)

بیشتر بخوانید: پلکسی گلاس از کجا بخریم

2) اقتصادي:

مهم‌ترين تحول مهم و تأثيرگذار محله پامنار را بايد تغيير كاربري مسكوني اين محله را به كاربري تجاري و اقتصادي دانست. البته نبايد تصور كرد كه اين محله در گذشته تنها مسكوني بوده. بلكه براساس آنچه پيش‌تر ذكر شد محله پامنار در گذشته به دليل اهميت سياسي، بازرگانان را به سوي خود جذب نموده است. از طرفي ديگر در گذشته محله پامنار «بارانداز»نیز بوده است.

بدين معني كه محل خالي نمودن اجناسي بوده كه از نقاط نزديك تهران و همچنين شهرستان‌هاي گيلان و مازندران به تهران وارد می شده و از پامنار به نقاط ديگر توزيع مي‌گشته است .

به مرورزمان و با مهاجرت افراد سرشناس و متمول محله پامنار، آرام آرام مركزيت اقتصادي محله پامنار شدت بيشتري گرفت و به موازات اين اهميت اقتصادي روزافزون، ايجاد ترافيك سنگين و آلودگي‌هاي زيست محيطي، صوتي، آلودگي هوا و پايين آمدن امنيت براي سكونت در اين منطقه افراد ساكن محلي به مرور از محله پامنار مهاجرت كردند.

به سبب شلوغي بسيار اين محله و كمبود زمين، قيمت زمين و ملك در اين محله بالاست و روند صعودي دارد. در كل امروزه محله پامنار از واحدهاي تجاري بي‌شماري تشكيل شده است كه از جمله آنها مي‌توان به اصناف لوازم الكترونيكي، طلق، ايرانيت، آلومينيوم، استيل، لوله و اتصالات، لوازم خانگي، لوازم بهداشتي ساختماني، لوازم خودرو و … اشاره نمود. (كمالي،رضوي،كاظمي،مصاحبه شفاهي)

بیشتر بخوانید: پلکسی گلاس

3) سياسي

از نظر اهميت سياسي محله پامنار بايد به اين موضوع اشاره نمود كه پامنار از گذشته‌هاي دور و تقريباً از زماني كه تهران مورد توجه سلاطين گذشته واقع شده در محله پامنار تحولات بسياري روي داده است كه از جمله اين تحولات مي‌توان به ساكن شدن خاندان شاهي در محله پامنار و به تبع آنها حضور افراد سياسي و تراز اول مملكت در اين محله اشاره نمود.

(وجود خيابان‌هاي متعددي كه نام آنها در محله پامنار با پسوند«الدوله» ديده مي‌شود شاهدي است براي مدعي)از تحولات مهم سياسي محله پامنار بايد به تغيير نحوه مملكت داري و تأثير آن در محله پامنار اشاره نمود. توضيح آنكه در گذشته افراد حكومتي در كاخ خود كه هم محل زندگيشان بود و هم محل حكمراني  آنها بود زندگي مي‌كردند و به امورات كلي كشور مي‌پرداختند.

اما با گذشت زمان و جدا شدن محل زندگي  افراد حكومتي از محل كار آنها تغييرات بسياري در محله پامنار به وجود آمد. با اين وجود هنوز ساختمان‌هاي سياسي مهمي در اين محله استقرار دارند. ساختمان‌هايي چون وزارت دادگستري، مخابرات و … اشاره نمود. (كمالي،رضوي،كاظمي،مصاحبه شفاهي)

4) قوميت:

از كل اقوامي كه در محله پامنار استقرار يافته‌اند 49درصد فارس، 29درصدترك 1/0 درصد  لر، 8/0 درصد كرد 4/0 درصدگيلك 8/0 درصدعرب و …  مي‌باشند.(تقريباً حدود 250 كارگر افغاني نيز در پامنار حضور دارند).(شناسنامه محله پامنار)(نصرت پناه،رزاقي،تهراني ،مصاحبه شفاهي)

5) مذهب:

در گذشته كليميان و زرتشتيان تهران در پامنار زندگي مي‌كردند اما به مرور زمان كليمان به اسرائيل و يا ساير نقاط كشور مهاجرت كرده و زرتشتيان نيز در سطح شهر (تهران جديد) پراكنده گشتند و در حال حاضر مذهب مردم كل ناحيه پامنار شيعه مي‌باشد. (كمالي،رضوي،كاظمي،مصاحبه شفاهي)

6) شغل:

به سبب تجاري بودن محله پامنار اصناف مهمي در اين محله وجود دارند . از جمله اين اصناف مي‌توان به لوازم خانگي، لوازم بهداشتي ساختماني، لوله و اتصالات، لوله آزمايشگاهي و پزشكي، لوازم الكتريكي، طلق، ايرانيت، آلومينيوم، استيل و …. اشاره نمود.

علاوه براين مشاغل ديگري نيز در اين محله وجود دارد كه مرتبط با مدارس، مهدكودك‌ها، سازمان‌هاي دولتي، آموزشگاه‌ها و … مي‌باشد.(كمالي،رضوي،كاظمي،مصاحبه شفاهي)